ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Νο. 158 /
ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ – ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2023
(ΣΕΛ. 14-16)
Της Αριάνας Στυλιανού
Δικηγόρου Πειραιά
ΑναδAσωση και σχετικH νομοθεσIα
1.ΠΡΟΛΟΓΟΣ-ΟΡΙΣΜΟΣ
Ο όρος «αναδάσωση» (αγγλ. “reforestation”), λέξη σύνθετη με πρώτο συνθετικό την πρόθεση «ανά» (ξανά) και δεύτερο τη λέξη «δάσωση» (<δάσος) περιγράφεται στην καθημερινή γλώσσα ως «τεχνητή δημιουργία δάσους σε περιοχή όπου το δάσος είχε απογυμνωθεί ή καεί ή καταστραφεί με οιονδήποτε τρόπο με φύτευση δενδρυλλίων που παρά γονται σε φυτώρια ή με σπορά». Σύμφωνα με ένα συναφή ορισμό (Βικιπαίδεια) αναδάσωση είναι η φυσική ή εκ προθέσεως ανασύσταση των υπαρχόντων δασών και δασικών εκτάσεων που έχουν εξαντληθεί, συνήθως μέσω της αποψίλωσης των δασών, αλλά και μετά από καύση. Η αναδάσωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διόρθωση των επιπτώσεων της αποψίλωσης των δασών και τη βελτίωση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με την απορρόφηση της ρύπανσης και της σκόνης από τον αέρα, την ανοικοδόμηση των φυσικών οικοτόπων και οικοσυστημάτων, τον μετριασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη μέσω της βιοδιάθεσης του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα, και τη συγκομιδή πόρων, ιδίως ξυλείας, αλλά και δασικών προϊόντων εκτός ξυλείας. Από τις αρχές του 21ου αιώνα, έχει δοθεί σημαντική προσοχή στην αναδάσωση ως τεχνική για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, ως μια από τις καλύτερες μεθόδους επίτευξής της.
2.ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ
Η αναδάσωση προβλέπεται στη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 117 του Συντάγματος. Σύμφωνα με αυτή «δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται, δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό». Η έκταση κηρύσσεται αναδασωτέα με σκοπό αφενός τη διατήρηση του δασικού χαρακτήρα της και αφετέρου προς επαναδημιουργία της δασικής βλάστησης με φυσική αναγέννηση, αλλά και δάσωση των εκτάσεων που δεν είχαν μέχρι πρότινος δασικό χαρακτήρα. Η κήρυξη αναδάσωσης συνάπτεται με τις προϋποθέσεις που το ίδιο το Σύνταγμα στο άρθρο 117 παρ.3 θέτει και είναι υποχρεωτική εξίσου για τις δημόσιες, όσο και για τις ιδιωτικές εκτάσεις.
Συναφές είναι και το άρθρο 24 του Συντάγματος, η παράγραφος 1 του οποίου ορίζει τα εξής: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξη του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον».
3.ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΟ ΝΟΜΟ
Το ζήτημα της αναδάσωσης αρχικά ρυθμιζόταν με το Νόμο 998/1979, σκοπός του οποίου ήταν ο καθορισμός των συγκεκριμένων μέτρων προστασίας για τη διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών και δασικών γενικά εκτάσεων της χώρας στοχεύοντας στη διατήρηση και βελτίωση του όλου φυσικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ.1 του πιο πάνω νόμου, που φέρει τον τίτλο ‘υποχρεωτικές αναδασώσεις’, κηρύσσονται υποχρεωτικά ως αναδασωτέα τα δάση και οι δασικές εκτάσεις ανεξάρτητα από την ειδικότερη κατηγορία τους ή την θέση στην οποία βρίσκονται, εφόσον αυτά καταστρέφονται ή αποψιλώνονται συνεπεία πυρκαγιάς ή παράνομης υλοτομίας αυτών. Η αναδάσωση προβλέπεται πλέον και ρυθμίζεται από τον Νόμο 5037/2023 και συγκεκριμένα στο Δ’ κεφάλαιο των διατάξεων για την οργάνωση και την προστασία των δασών. Πιο συγκεκριμένα, η παράγραφος 3 του άρθρου 215 προβλέπει ότι η παρ.8 του άρθρου 45 Ν. 998/1979 αντικαθίσταται ως εξής: «Kάθε επιτρεπτή επέμβαση σε δάσος, δασική έκταση ή στις δημόσιες εκτάσεις των περ. α) και β) του άρθρου 3 του Ν. 998/1979 [δηλ. α) στις χορτολιβαδικές εκτάσεις που βρίσκονται επί ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών και συγκροτούν φυσικά οικοσυστήματα αποτελούμενα από φρυγανική, ποώδη ή άλλη αυτοφυή βλάστηση ή από δασική μεν βλάστηση που δεν συνιστά δασοβιοκοινότητα και β) στις βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις των ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών] ενεργείται κατόπιν καταβολής ανταλλάγματος χρήσης, υπολογιζόμενου επί του συνόλου της έκτασης που δεσμεύεται για την έγκριση επέμβασης και υποχρεωτικής αναδάσωσης ή δάσωσης, έκτασης ίσου εμβαδού με εκείνη στην οποία εγκρίθηκε η εκχέρσωση για την πραγματοποίηση της επέμβασης. H αναδάσωση ή δάσωση διενεργείται από τον δικαιούχο της επέμβασης, με δαπάνες του και βάσει σχετικής μελέτης, που καταρτίζεται με επιμέλειά του και εγκρίνεται από τη δασική υπηρεσία, εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία υποβολής της. Στην περίπτωση μη εξεύρεσης έκτασης προς αναδάσωση ή δάσωση, ο δικαιούχος της επέμβασης, κατόπιν σύνταξης μελέτης με ιδία δαπάνη, εγκεκριμένης από τη δασική υπηρεσία, προβαίνει σε δασοκομικές εργασίες ή στην εκτέλεση ειδικών δασοτεχνικών έργων, επί των εκτάσεων που υποδεικνύονται από τη δασική υπηρεσία για την προστασία και αναβάθμισή τους».
Οι ανωτέρω εργασίες αναδάσωσης ή δάσωσης και τα ειδικά δασοτεχνικά έργα μπορούν να υλοποιούνται και επί ιδιωτικών δασών ή δασικών εκτάσεων.
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗΣ
Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αυτή μελέτη αυτή για την αναδάσωση, θα αναφερθούμε στα οφέλη που προσφέρει. Η αναδάσωση είναι σημαντική για οικονομικούς λόγους (για την παραγωγή ξύλου και των προϊόντων του), για λόγους αναψυχής (π.χ. μικρά δάση κοντά στις πόλεις), αλλά και για την προστασία του εδάφους και των οικοσυστημάτων. Πραγματοποιείται μόνο όταν το δάσος δεν μπορεί να αναγεννηθεί με φυσικό τρόπο ή η φυσική διαδικασία δεν μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Επομένως, η αναδάσωση είναι όλο και πιο συχνή και όλο και περισσότερο αναγκαία για τη διατήρηση του δασικού περιβάλλοντος και την ανάπτυξη νέων δασικών εκτάσεων. Η αναδάσωση δεν είναι μια αυθαίρετη διαδικασία αλλά διέπεται από κανόνες και βασικές αρχές. Υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος σύμφωνα με τον οποίο τοποθετούνται τα νεαρά φυτά και η μέθοδος φύτευσης αλλάζει ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους. Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι αναδασώσεις είναι σημαντικές για διάφορους λόγους και προσφέρουν πληθώρα πλεονεκτημάτων. Έτσι, κάθε αναδάσωση διενεργείται για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό και όταν είναι σωστά μελετημένη, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα δώρο του ανθρώπου στη φύση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
• Νόμος 998/1979
• Νόμος 5037/2023
• Άρθρο της Γαρυφαλλιάς Κουτζή σχετικά με την σημασία των αναδασώσεων (2021)
•Άρθρο του Δικηγόρου Περιβαλλοντικού Δικαίου
Παναγιώτη Γαλάνη αναφορικά με τις πυρκαγιές και τη νομική υποχρέωση κήρυξης αναδάσωσης (2021)
• Ορισμός της Αναδάσωσης στη Βικιπαίδεια
